Embed Size (px) 344 x 292429 x 357514 x 422599 x 487 Nama, ciri, sifat/watak, contoh Tembang MacapatREFANO PRADANABAHASAApa itu tembang Macapat? Ing pamulangan pawiyatan SD nganti tekan SMP sing lumrah diwulangake tumrap para siswa yaitu Tembang macapat, dibaca tembang mocopat,pengertian tembang macapat ini sendiri yaitu tembang yang menceritakan tahap-tahap kehidupan manusia.Tembang macapat sendiri biasa disebut duwe sebutan liya yaitu tembang cilik. Kegunaan Tembang macapat:Sebagai suara vokal dalam karawitan Tembang macapat disebut juga tembang cilik. Tembang sendiri dalam bahasa Indonesia berarti lagu. Setiap jenis tembang macapat punya cirinya masing-masing, ciri-ciri tersebut yaitu Guru Gatra, Guru Lagu, Guru Bilangan. Pengertian guru gatra, guru wilangan, guru lagu Guru Gatra yaitu cacahe (jumlah) larik saben sapada -- Berapa larik (baris) dalam satu bait? Guru wilangan yaitu cacahe wanda (kata) saben sagatra -- banyak kata dalam satu larik. contoh -- pitutur bener iku -- mempunyai 7 guru wilangan, pi/tu/tur/be/ner/i/ku Guru lagu yaiku dhong-dhinge swara ing pungkasane gatra (a,i,u,e,o) NO.Arane TembangGatra Tembang Nama Tembang12345678910 1Pucung12u6a8i12a 2Maskumambang12i6a8i8a 3Megatruh12u8i8u8i8o 4Gambuh7u10u12i8u80 5Mijil10i6o10e10i6i6u 6Kinanthi8u8i8a8i8a8i 7Asmaradana8i8a8e/o8a7a8u8a 8Durma12a7i6a7a8i5a7i 9Pangkur8a11i8u7a12u8a8i 10Sinom8a8i8a8i7i8u7a8i12a 11Dhandhanggula10i10a8e7u9i7a6u8a12i7a Cara Cepat menghafal nama-nama 11 tembang macapat: Mas CungKi karo SiDurGami lewat MeDhan PangkAs Mas = MaskumambangCung = puCungKi = KinanthiSi = SinomDur = DurmaGam = GambuhMe = MegatruhDhan = DhandhanggulaPang = PangkurAs = asmaradhana Berikut ini perbedaan antara tiap tembang macapat 1 dengan tembang macapat lain. NO.Arane TembangSasmitaneWatake 1PucungPucung, kaluwak, wanda cungWatake sakpenake lan kurang greget, lumrahe kanggonelakake geguyonan lan pitutur 2Maskumambangmaskumambang,kampul, mas kentir, kambang, kentirwatake susah utawa sedhih lan melas asih, mula cocok kanggonelakake rasa kasedhihan kang ngenesake 3Megatruhdudukwuluh,truh, megatruh, pegat, duduk, wuluh, luhwatakesedhih lan kentekan pangarep-arep, mula lumrah kanggo nelakake crita kangnggrantesake ati 4GambuhGambuh,buh, jumbuh, tambuhwatakegrapyak, sumanak, mula cocok kanggo nyritakake pitutur 5Mijilmijil,pamjil, wijil, wiyos, raras, medal, sulastriwataketinarbuka, mula pantes kanggo nelakake pitutur, nasehat, lan uga crritakatresnan utawa asmara 6KinanthiKinanthi,kanthi, gandheng, kanthilwatakeseneng, tresna asih, mitutura, nuladani, mula lumrahe kanggo menehi pitutur lancrita kang nelakake rasa tresna asih 7AsmaradanaAsmaradanaAsmaradana,asmara, brangta, kingkin, yungyun ---- watake tresna asih lan sdhih, mulapantes kanggo nelakake katresnan 8Durmadurma,dur, undur,sirna, galakWatake,galak , sereng, lan nemu kanepson 9PangkurPangkur, wuntat, pungkur, ungkur, yudakenaka, ungkurWatake sereng, antepan ati, lan gagah, mula lumrah kanhho nyritakake wong kang nesu lan kahanan paperangan 10SinomSinom,taruna, anom, weni, nom,srinata, pamase, logondhan, rema, pangrawit, mudhawatake sabar, grapyak, lan sumanak, mula lumrahe kanggo nelakake crita kang ngemu piwulang lan pitutur 11DhandhanggulaSarkara, hartati,,dhandhang, madu, manis, sari, bremana, guladrawa, gagak, kaga, tresnaWatake luwes, kewes,,lan ndudut ati, mula pantes kanggo nelakake crita apa bae, ing ngendi bae,,lan kahanan apa bae. Menulis Tembang Macapat Selain bisa mempelajari (sinau) tembang Macapat, seharusnya kita juga bisa membuat tembang macapat yang ada di atas. Cara mengarang juga tidak boleh lepas dari syarat tembang macapat, yaitu terikat dalam berbagai ciri tembang macapat, misalnya guru gatra, guru wilangan dan guru lagu. Seperti puisi lama yang harus terikat syarat, geguritan lawas / gagrak lawas.Jadi Tembang Macapat itu termasuk gagrak lawas karena dalam mengarangnya harus terikat berbagai syarat. Cara Mengarang / Membuat tembang Macapat 1. Temtokna lan tulisen ngenani gagasan apa sing arep kogawe tembang, saengga bisa mangerteni wewatakane2. Temtokno tembang apa sing arep kogawe3. Tulisen guru gatra, guru wilangan, lan guru lagune4. Gawea ukara-ukara (kalimat ) kang selaras karopaugerane tembang macapat5. Titinen maneh tembung-tembunge, lan ukara-ukara kang kogawe mau kudu cocok karro paugerane tembang sing kokgaweTuladhane: (1) Aku kepingin mituturi marang anak lan putuku supaya padha sregep sinau, ngurmati bapak lan ibu uga tansah nindakake ibadah supaya dadi generasi kang utama(2) Tembang kang arep dakgawe tembang macapat Kinanthi 8-u = marang anak lan putuku8-i = sinaua den taberi8-a = ngurmati ibu lan bapak8-i = ndonga ibadah tan lali8-a = dadya tunasing nagara8-i = jer iku laku utami Contoh liya: Contoh tembang macapat kehidupan sehari-hari(1) Idene Sragam sekolah(2) Tembang sing digawe Pucung 12-u = Sekolahku dina senen putih biru6-a = Putih dina Selasa6-i = Rabu kamis nganggo batik12-a = Jumat lan Sabtu nganggo sragam pramuka Contoh tembang Maskumambang(1) Gagasane yaitu njaga lingkungan(2) Tembang yang akan dipakai yaitu tembang Maskumambang Kembang puring, palem, mawar lan melatiAyo pada dijagasupaya urip lestariMuga'a dadi ngrembala Page 2
Page 3 |