KOMPAS.com/Gischa Prameswari
Ilustrasi lagu daerah Jawa Barat
KOMPAS.com - Provinsi Jawa Barat memiliki ragam lagu daerah yang populer di kalangan masyarakat.
Lagu daerah Jawa Barat ini dikenal tak hanya di kalangan masyarakat setempat namun juga di berbagai provinsi hingga ke mancanegara.
Baca juga: Daftar Lagu Daerah Terlengkap dari Aceh hingga Papua
Tak hanya enak didengar, lirik lagu daerah Jawa Barat juga memiliki arti dan pesan yang disampaikan secara turun temurun.
Baca juga: Teknik dan Gaya Menyanyi Lagu Daerah
Berikut adalah beberapa lagu daerah Jawa Barat lengkap dengan lirik dan maknanya.
Baca juga: Ciri-Ciri Lagu Daerah
1. TokecangTokecang tokecang bala gendir tosblongAngeun kacang angeun kacang sapariuk kosongTokecang tokecang bala gendir tosblong
Angeun kacang Angeun kacang sapariuk kosong
Aya listrik di masigit meuni caang katingalnaAya istri jangkung alit karangan dina pipinaTokecang tokecang bala gendir tosblong
Angeun kacang Angeun kacang sapariuk kosong
Tokecang adalah judul lagu yang merupakan singkatan dari tokek makan kacang.
Lagu ini diciptakan oleh R.C Hardjosubroto dengan nada yang riang.
Dalam penelitian Pembentukkan Karakter Anak pada Lagu Tokecang, Jawa BaraT karya Shintya Putri Setiowati (Jurnal Ilmu Budaya, 2020) mengungkap makna lagu ini memberi pesan agar menghindari kerakusan atau keserakahan yang akhirnya membuat seseorang tidak mempedulikan orang lain.
2. Manuk DadaliMesat ngapung luhur jauh di awang-awangMébérkeun jangjangna bangun taya karingrangKukuna ranggoas reujeung pamatukna ngeluk
Ngepak mega bari hiberna tarik nyuruwuk
Saha anu bisa nyusul kana tandangnaGandang jeung perténtang taya bandingannanaDipikagimir dipikasérab ku sasama
Taya karempan kasieun lébér wawanénna
Manuk dadali manuk panggagahnaPerlambang sakti Indonesia JayaManuk dadali pangkakoncarana
Resep ngahiji rukun sakabéhna
Hirup sauyunan tara pahiri-hiriSilih pikanyaah teu inggis béla patiManuk dadali ngandung siloka sinatria
Keur sakumna Bangsa di Nagara Indonesia
Semangat nasionalisme terasa kental dalam lagu Manuk Dadali karya Sambas Mangundikarta.
Lagu ini menggambarkan keperkasaan Manuk Dadali yang berarti Burung Garuda, lambang negara Indonesia.
Semangat dan filosofi Burung Garuda yang tegas, pemberani, dan kuat patut ditanamkan agar Indonesia terus bersatu.
3. Es LilinEs lilin mah didorong-dorongDibantun mah dibantun ka SukajadiAbdi isin dunungan samar kaduga
Sok Inggis mah aduh henteu ngajadi
Es lilin mah ceuceu buatan BandungDicandak mah geuning ka CipagantiAbdi isin jungjunan duh bararingung
Sok Inggis mah aduh henteu ngajadi
Itu saha dunungan nu nungtun mundingDigantelan geuning ku saputanganItu saha dunungan ku ginding teuing
Sing horeng mah aduh geuning jungjunan
Es lilin mah ceuceu dikalapaanRaosna mah geuningan kabina-binaAbdi alim dunungan paduduaanSok sieun mah dibantun kamana-manaKamana mah geuningan ngaitkeun kincirKa kaler mah ka kaler katojo bulanKamana mah dunungan ngaitkeun pikir
Moal paler geuningan da ku sabulan
Es Lilin merupakan lagu daerah yang liriknya ditulis dalam Bahasa Sunda.
Isi lirik lagunya menceritakan sifat pemalu seorang gadis yang tengah didekati sosok pemuda dari keluarga kaya.
Ia merasa harus waspada dalam memilih pasangan agar tak gagal di kemudian hari.
4. Bubuy BulanBubuy bulanBubuy bulan sanggray bentangPanon poe panon poe di sasateUnggal bulanUnggal bulan abdi teangUnggal poe unggal poe oge hadeSitu ci buruy Laukna hese di pancing
Nyeredet hate
Ninggali ngemplang cainaDuh eta sahaNu ngalangkung unggal enjingNyeredet hateNinggali sorot socanaBubuy bulanBubuy bulan sanggray bentangPanon poe panon pe di sateBubuy bulan
Bubuy bulan
Lagu daerah Jawa Barat berjudul Bubuy Bulan ciptaan Benny Corda ini bertema percintaan.
Menggunakan bahasa sunda yang puitis dan berima, lirik lagunya menceritakan kerinduan pada sosok seorang kekasih yang meninggalkannya.
Bajing luncat, bajing luncatKa astana aduhAbdi lepat narosan
Teu ti anggalna
Bajing luncat, bajing luncatKa astana ieuhAbdi lepat narosan
Teu ti anggalna
Ku teu sangka salira betluas pisanTeu hawatos
Ka nu kesel ngantos ngantos
Api api teu emut kana pasiniPasini pakait ati
duh pakait ati
Kosaman Djaja menciptakan lagu yang judulnya memiliki arti tupai melompat bukan ingin menggambarkan hewan.
Lagu ini justru bercerita tentang kehidupan percintaan di mana sang kekasih tak bisa menepati janji sehingga disebut bajing luncat.
Sumber:
//bobo.grid.id/read/082994969/lagu-daerah-jawa-barat-manuk-dadali-beserta-lirik-dan-maknanya?page=all
//www.kompas.com/hype/read/2020/10/01/141000266/lagu-daerah-lirik-dan-chord-lagu-tokecang-ciptaan-r.c.-hardjosubroto-
//www.kompas.com/hype/read/2020/11/10/094500666/lagu-jawa-barat-ini-lirik-dan-chord-lagu-es-lilin-dari-nining-meida
//www.sonora.id/read/422105847/lirik-bubuy-bulan-lagu-dari-daerah-sunda-jawa-barat-bubuy-bulan
//www.kompas.com/skola/read/2021/05/24/153000469/mengenal-lagu-daerah-jawa-barat?page=all
Dapatkan update berita pilihan dan breaking news setiap hari dari Kompas.com. Mari bergabung di Grup Telegram "Kompas.com News Update", caranya klik link //t.me/kompascomupdate, kemudian join. Anda harus install aplikasi Telegram terlebih dulu di ponsel.BANDUNG, KOMPAS.com - Jawa Barat merupakan provinsi dengan jumlah penduduk terbanyak di Indonesia. Salah satu yang terkenal dari provinsi ini adalah lagu daerah Jawa Barat.
Lagu-lagunya dinyanyikan dalam basa sunda, sesuai dengan bahasa yang digunakan orang Sunda.
Berikut 10 lagu daerah Jawa Barat beserta lirik dan maknanya:
1. Manuk Dadali
Manuk Dadali diciptakan Sambas Mangundikarta yang berarti burung Garuda. Lagu berbahasa Sunda ini beberapa waktu lalu dipopulerkan dengan gaya berbeda oleh Alffy Rev dalam "Wonderland Indonesia".
Lagu Manuk Dadali mengandung makna yang dalam. Menceritakan keperkasaan burung garuda yang merupakan lambang Indonesia.
Baca juga: 5 Lagu Daerah Jawa Barat, Lirik dan Maknanya
Sesuai dengan semboyan Bhinneka Tunggal Ika, lagu ini menggambarkan kerukuhan, saling menyayangi, meskipun berbeda suku bangsa.
Lirik lagu Manuk Dadali:
Mesat ngapung luhur jauh di awang-awang
Mébérkeun jangjangna bangun taya karingrang
Sukuna ranggoas reujeung pamatukna ngeluk
Ngepak mega bari hiberna tarik nyuruwuk
Saha anu bisa nyusul kana tandangna
Gandang jeung perténtang taya bandingannana
Dipikagimir dipikasérab ku sasama
Taya karempan kasieun lébér wawanénna
Reff:Manuk dadali manuk panggagahna
Perlambang sakti Indonesia Jaya
Manuk dadali pangkakoncarana
Resep ngahiji rukun sakabéhna
Hirup sauyunan tara pahiri-hiri
Silih pikanyaah teu inggis béla pati
Manuk dadali ngandung siloka sinatria
Keur sakumna Bangsa di Nagara Indonesia
Baca juga: Sinanggar Tulo, Lagu Daerah Sumatera Utara
2. Es Lilin
Lagu berbahasa Sunda ini dipopulerkan oleh Nining Media. Es Lilin diambil dari nama salah satu makanan yang bisa diperoleh di daerah Bandung dan Jabar pada umumnya.
Menggunakan gaya pantun, lagu daerah Jawa Barat ini menceritakan tentang seorang perempuan yang menaruh hati pada seorang pria.
Lirik lagu Es Lilin:
Es lilin mah ceuceu kalapa mudaDibantun mah dibantun ka SukajadiAbdi isin dunungan samar kaduga
Sok sieun mah aduuh henteu ngajadi
Es lilin mah ceuceu buatan BandungDicandakna geuning ka CipagantiAbdi isin jungjunan duh bararingung
Sok inggis mah aduuh henteu ngajadi
Itu saha dunungan nu nungtun mundingDigantelan geuning ku saputanganItu saha dunungan ku ginding teuing
Sing horeng mah aduh geuning jungjunan
Es lilin mah ceuceu dikalapaanRaosna mah geuningan kabina-binaAbdi alim dunungan paduduaan
Sok sieun mah dibantun kamana-mana
Kamana mah dunungan ngaitkeun cingcinKa kaler mah aduuh katojo bolatKamana mah dunungan ngaitkeun pikir
Modal balek urang nuhun satulang
3. Bubuy Bulan
Lagu Bubuy Bulan menceritakan tentang kesedihan seseorang yang ditinggalkan kekasihnya.
Kesedihan itu bertambah tatkala ia melihat sorot mata seseorang yang kerap melintas di daerahnya dan mengigatkannya pada kekasih yang pergi.
Lirik lagu Bubuy Bulan:
Bubuy bulanBubuy bulan sangray bentangPanon poe
Panon poe disasate
Unggal bulan, unggal bulanUnggal bulan abdi teangUnggal poe,unggal poe
Unggal poe oge hade
Situ Ciburuylaukna hese dipancingNyeredet hate
Ningali ngeplak caina
Duh eta saha nu ngalangkungunggal enjingNyeredet hate
Ningali sorot socana
4. Oray Orayan
Lagu Oray-orayan biasanya digunakan anak-anak di Tanah Sunda untuk mengiringi permainan Oray-orayan.
Caranya dengan memegang pundak teman kemudian bergerak ke kanan dan kiri menyerupai ular.
Lirik Oray-orayan:
Oray-orayan
Luar leor ka sawah
Entong kasawah
Parena keur sedeng beukah
Oray-orayan
Luar leor ka kebon
Entong ka kebon
Di kebon loba nu ngangon
Mending ka leuwi
Di leuwi loba nu mandi
Saha anu mandi?
Anu mandina pandeuri
Oray-orayan
Oray naon
Oray bungka
Bungka naon
Bungka laut
Laut naon
Laut dipaDipa naon
Di pandeuri, ri, ri, ri, ri . . . blos!
5. Cing Ciripit
Sama seperti Oray-orayan, lagu Cing Ciripit merupakan lagu untuk mengiringi permainan anak-anak berkelompok.
Caranya seorang anak membuka telapak tangannya. Pemain lain akan menyimpan jarinya di tangan tersebut. Begitu lagu berakhir, telapak tangan akan menutup, bila ada jari yang terjepit, anak tersebut kalah.
Dalam basa sunda, lagu ini masuk dalam kategori kakawihan.
Lirik lagu Cing Ciripit
Cing ciripit
Tulang bajing kacapit
Kacapit ku bulu pare
Bulu pare seuseukeutna
Jol pa dalang mawa wayang
Jrek-jrek nong, jrek-jrek nong
6. Borondong Garing
Berbentuk pantun, lagu berbahasa sunda ini menceritakan tentang panganan Jawa Barat bernama Borondong Garing atau menyerupai pop corn.
Borondong terbuat dari beras ketan atau jagung yang disangrai kemudian diberi kinca gula merah. Makanan ini merupakan oleh-oleh tanah Priangan yang dikelilingi gunung.
Lirik lagu Borondong Garing:
Borondong garingider kota pilemburanmekar lumaku diri
anu dagang bari mimitran
Borondong garinghaleuang katineung atijerit ciptaning ati
jeung hiliwirna angin peuting
Oleh-oleh Priangan di lingkung gunungMajalaya Soreang Banjaran Bandunghate jongjon lugina anu dikantun
narik ati matak luas nu ngabantun
7. Trang Trang Kolentrang
Lagu Trang Trang Kolentrang biasa dinyanyikan bersama-sama terutama oleh anak-anak.
Lagu ini menggambarkan hiruk-pikuk dunia seperti bunyi pedang yang beraduan dalam peperangan yang digambarkan dalam kata "trang trang kolentrang".
Sedangkan "Si Londok paeh nundutan" menggambarkan bagaimana manusia terlena dalam urusan duniawi.
Lirik Trang-trang Kolentrang:
Trang trang kolentrang
Si londok paeh nundutan
Tikusruk kana durukan
Mesat gobang kabuyutan
Nyeh prot, nyeh prot
Bujur kudu cecendeteun
Dibura ku laja tuhur
Laja tuhur beunang ngunun
Beunang ngunun tujuh taun
Kadalapan di burakeun
8. Bajing Luncat
Bajing Luncat berarti Tupai Lompat. Menggambarkan penyesalan seorang pria karena sang kekasih hati akan segera bersanding dengan orang lain.
Lirik lagu Bajing Luncat
Bajing luncat-bajing luncat ka astana
Abdi lepat narosan teu ti anggalna
Ku teu sangka salira bet luas pisan
Teu hawatos ka nu kersa ngantos ngantos
api-api teu emut ka na pasini
Pasini pakait ati leuh pakait ati
Tadi na mah sugan teh dulang tinande
nu dipiceun cenah ge majar katimu
Teu Terang mah tos caket rek direndengkeun
Moal lipur ku sa taun iyeuh nambaan-nana
9. Sabilulungan
Sabilulungan mempunyai arti bekerja sama atau gotong royong. Lagu ini merupakan kawih degung bertema perjuangan.
Lagu ciptaan Mang Koko ini kerap menjadi slogan bagi Kabupaten Bandung.
Berikut lirik lagu Sabilulungan:
Sabilulungan dasar gotong royongSabilulungan sifat silih rojongSabilulungan genteng ulah potong
Sabilulungan persatuan tembong
Tohaga rohaka
Teguh tangguh perbawa sabilulungan
Sadia sajiwa
Segut singkil ngabasmi pasalingsingan
Sabilulungan hirup sauyunanSabilulungan silih pikahemanSabilulungan tulung tinulungan
Sabibilulungan kukuh persatuan
Santosa samakta
Teuneung ludeung ngajaring kawibawaan
Saihwan sapaham
Nagri nanjung berekah sabilulungan
Baca juga: Daftar Lagu Daerah Terlengkap dari Aceh hingga Papua
10. Sorban Palid
Kata akang dalam lagu Sorban Palid menunjukkan panggilan untuk laki-laki yang lebih tua. Lagu ini sendiri menceritakan tentang sesosok laki-laki yang kerap disapa Akang Haji.
Lirik lagu Sorban Palid:
Akang Haji Sorban palidPalidna ka CilamayaAkang haji sumangga calik
Nyanggakeun mah saaya-aya
Akang haji sorban palidPalidna ka CikapundungAkang haji kunaon balik
ulah lila dalila pundung
Kaso pondok kaso panjangKaso ngaroyom ka jalanNajan sono najan heman
Teu sae ngobrol di jalan
Kaso pondok kaso panjangKaso ngaroyom ka jalanSono mondok sono nganjang
Sono patepang di jalan
Akang haji sorban palidPalidna ka CikamiriAkang haji kunaon balik
Ulah osok da nganyenyeri
Dapatkan update berita pilihan dan breaking news setiap hari dari Kompas.com. Mari bergabung di Grup Telegram "Kompas.com News Update", caranya klik link //t.me/kompascomupdate, kemudian join. Anda harus install aplikasi Telegram terlebih dulu di ponsel.